Tekst źródłowy

Zauważyłam, że osoby rozpoczynające uprawę winorośli cechują się pewną niecierpliwością. Winogrodnik powinien być cierpliwy. Pozwolę sobie zacytować treść stopki jednego z forumowiczów: ''Winogrodnik jest jak wino - im starszy, tym lepszy.'' 

'''Cierpliwość i doświadczenie przychodzi z czasem.'''

Porządne przygotowanie gleby trwa w czasie i nie warto spieszyć się z sadzeniem krzewów, jeśli gleba nie spełnia choć minimalnych kryteriów pod dane nasadzenia. Łatwiej przygotować pusty kawałek gruntu, niż lawirować z kosiarką i glebogryzarką między krzewami. Często przygotowanie gleby trwa rok lub dwa, jednak zwraca się w czasie w postaci zaoszczędzonych czasu oraz pieniędzy na nawozy, środki ochrony roślin i zabiegi agrotechniczne. Jeśli rośliny mają od początku optymalne warunki, to mniej chorują i lepiej rosną. Wiadomo.



= Badanie gleby  =

Podstawowa sprawa to badanie '''zasobności w składniki mineralne''' gleby, które wykonują Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze. Próbkę należy pobrać z kilku różnych miejsc działki. Warto zlecić również wykonanie zaleceń nawozowych, szczególnie dla dużych areałów nasadzeń nowych krzewów. Opis, jak pobrać próbki gleby, znajdziecie na stronach OSChR.

Lista OSChR: https://www.schr.gov.pl/index.php?c=page&id=31

Można również posłużyć się roślinami wskaźnikowymi, jednak daje to tylko ogólną informację na temat zasobności gleby. Informacja na temat roślin wskaźnikowych znajdują się na [http://www.winogrona.org/forum/uprawa/planowanie-winnicy-t5908-45.html forum]

Oprócz określenia poziomu składników mineralnych, istotna jest '''klasa bonitacyjna i rodzaj gleby''', z którą mamy do czynienia. Jest to o tyle ważne, że rodzaj i zwięzłość gleby ma ogromny wpływ na zachowanie się soli mineralnych i tempo tworzenia/ubywania próchnicy. Gleby lekkie podatne są na wymywanie i w związku z tym na zakwaszenie. Gleby ciężkie (gliniaste i ilaste) dłużej zatrzymują składniki, ale są gorzej napowietrzone i wolniej się nagrzewają, co utrudnia rozwój korzeni. Próchnica natomiast stanowi warstwę żywą, w której mikroorganizmy przetwarzają resztki roślinne na składniki dostępne dla roślin i nie chodzi tylko o sole mineralne, ale również o substancje fitochemiczne. Próchnica zatrzymuje składniki pokarmowe wraz z wodą przy powierzchni gleby (jest tam niezbędny korzeniom tlen), czyli tam, gdzie są potrzebne i najłatwiej dostać się do nich roślinom. Próchnica, to gąbka retencjonująca wodę, pozwalająca na dostęp tlenu oraz zatrzymująca składniki pokarmowe i nie pozwalająca im wypłukiwać się w głąb gleby. Nawet najlepsze nawożenie mineralne nie zastąpi działania mikroorganizmów w warstwie próchnicznej, więc '''im grubsza warstwa próchnicy, to tym lepiej'''. Jak ktoś ma dostęp do obornika lub do dużych ilości kompostu, to dobrze je zastosować.

= Wyrównanie niedoborów i nawożenie =

Mamy już wyniki badań gleby. 

Kolejnym krokiem jest skorygowanie zawartości substancji w glebie do poziomu wymaganego przez krzewy winorośli poprzez nawożenie chemiczne (w szczególności odczyn gleby) i (lub) organiczne (nawozy zielone). Obornik/kompost lepiej dawać bezpośrednio pod sadzonki podczas sadzenia. 

Zamiast sypać nawozy sztuczne i co roku ich dosypywać, warto dać minimalne ilości i wysiać nawozy zielone, które wyciągną z głębszych warstw składniki mineralne (wypłukane wcześniej z powierzchni gleby) i dadzą nam dużą masę zieloną, z której następnie utworzy się próchnica.

= Nawozy zielone i ich rola =

O nawozach zielonych napisano w internecie już wiele, ale postaram się to zebrać jakoś w jednym miejscu.

Wszystkie rośliny bobowate (po staremu motylkowe) - mają zdolność wiązania azotu z atmosfery - dzięki symbiozie z bakteriami nitrofilnymi. Rośliny głęboko korzeniące się rozluźniają glebę w głębokich warstwach transportując składniki mineralne z głębokości nawet 1,5 metra ku powierzchni. Rośliny fitosanitarne pomagają walczyć z patogenami - nicieniami, bakteriami i grzybami. Dzięki niektórym można odstraszać gryzonie, a przynajmniej częściowo się ich pozbyć, bo pójdą tam, gdzie im nie śmierdzi. Rośliny szybko rosnące i tworzące dużą masę zieloną, dadzą nam więcej próchnicy w przyszłości, a to z kolei pozwoli na rozwój przyjaznej mikroflory glebowej. Jednak aby z tego wszystkiego móc skorzystać, to trzeba i o nawóz zielony zadbać dając mu na start chociaż minimalne, wymagane ilości nawozów mineralnych oraz czas. 

Czas potrzebny na rozwój roślin do fazy nadającej się do koszenia i mieszania z glebą, to minimum 2 miesiące przy optymalnych warunkach. '''Najlepszy moment na koszenie i mieszanie z glebą, to okres kwitnienia roślin - przed zawiązaniem nasion'''. To jest moment, gdy jest najwięcej masy zielonej, a łodygi nie są jeszcze na tyle zdrewniałe, żeby długo rozkładały się w glebie. Przy sprzyjających warunkach i trafnym doborze roślin do terminów, można w ciągu 1 roku obrócić 3 razy z roślinami na nawóz zielony, co pozwoli na znaczne poprawienie warunków glebowych.

Nawozy zielone spełniają jeszcze jedną funkcję - '''ochrona przed erozją wietrzną'''. 

Gdy ziemia jest okryta jakąkolwiek ściółką, nie tylko zieloną, to wiatr nie wywiewa najdrobniejszych części próchnicy z powierzchni gleby. Ściółka ogranicza również parowanie wody z powierzchni gleby, przyczyniając się do retencji wodnej w glebie, co również ogranicza wywiewanie próchnicy. Jest to niezmiernie istotne w okresach suszy - pamiętne lato 2018 i 2019 roku, gdy w Polsce szalały "burze" pyłowe, co doszczętnie spustoszyło niektóre pola zubażając je.


'''Próchnica, to jest ten składnik gleby, który czyni czarnoziemy tak bogatymi, ale na nich warstwa próchnicy przekracza często 1 metr!'''


Po zastosowaniu danego nawozu zielonego nie należy wysiewać na plon główny innych roślin z tej samej rodziny.


Poniżej zamieszczam w formie tabeli to, co udało mi się zebrać na temat nawozów zielonych.

==Tabela - nawozy zielone i rośliny fitosanitarne ==

{|class="wikitable sortable" 
|- 
|- style="background: Gainsboro; border: solid 1px; margin:40px"
!'''Gatunek''' || '''Rodzina''' || '''Kiedy siać''' || '''Rodzaj gleby''' || '''Wpływ na glebę''' || '''Wpływ na chwasty''' || '''Działanie fitosanitarne''' || '''Norma wysiewu''' || '''Kiedy kosić''' || '''Uwagi dodatkowe'''

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Aksamitka''' ''Tagetes L.''
|astrowate
|Kwiecień-maj.
|Różne typy gleby.
|b.d.
|b.d.
|Odgrywa dużą rolę w likwidacji chorobotwórczych nicieni glebowych. Jej korzenie wytwarzają związki toksyczne dla tych organizmów.
|b.d.
|b.d.
|brak 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Słonecznik zwyczajny''' ''Helianthus annuus''
|astrowate
|Kwiecień-maj.
|Różne typy gleby.
|b.d.
|b.d.
|Pełni podobną funkcję jak aksamitka.
|b.d.
|b.d.
|Gatunek ozdobny i jednocześnie jadalny - na zielony nawóz należy wybierać odmiany niskie. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Bobik''' ''Vicia faba''
|bobowate
|Wczesną wiosną do końca czerwca (optymalnie do końca kwietnia).
|Najefektywniej na glebach zwięzłych o odczynie obojętnym. Może rosnąć w podłożu wilgotnym.
|Dostarcza azot.
|brak danych
|brak danych
|2-2,5kg /100m²
|Po kilku tygodniach – zanim zakwitnie.
|Bogaty w składniki pokarmowe. Bardzo odporny na nadmiar wilgoci w glebie. Bardzo dobry przedplon dla zbóż. Głęboki system korzeniowy (do 100-120 cm). 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Koniczyna''' ''Trifolium L.''
|bobowate
|Wiosną do końca czerwca.
|Na gleby piaszczyste lub piaszczysto-gliniaste.
|Dostarcza azot. K.czerwona ma korzeń palowy sięgający do 1,5m w głąb ziemi.
|brak danych
|brak danych
|0,3kg /100m²
|Po 2-3 miesiącach.
|Jako nawóz zielony stosuje się zarówno kończynę białą (roślina wieloletnia), czerwoną (łąkową) jak i krwistoczerwoną (inkarnatkę).  

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Łubin wąskolistny''' ''Lupinus angustifolius''
|bobowate
|Od kwietnia do września.
|Wszystkie gleby, lepiej udaje się na glebach zasobniejszych mniej kwaśnych i bardziej wilgotnych.
|Uprawa 100m2 dostarczy do gleby ok. 116kg suchej masy, 2,5kg azotu, 0,5kg fosforu, 1,8kg potasu.
|brak danych
|brak danych
|1,5kg /100m²
|Po kilku miesiącach.
|Roślina jednoroczna. Wzbogaca glebę przede wszystkim w azot. Posiada bardzo długie korzenie. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Łubin żółty''' ''Lupinus luteus''
|bobowate
|Od kwietnia do września.
|Na gleby lżejsze, piaszczyste i suche, o kwaśnym odczynie, dobrze się rozwija przy pH 4—6.
|Uprawa 100m2 dostarczy do gleby ok. 116kg suchej masy, 2,5kg azotu, 0,5kg fosforu, 1,8kg potasu.
|brak danych
|brak danych
|1,5kg /100m²
|Po kilku miesiącach.
|Wytwarza głęboki system korzeniowy i nadaje się do poprawiania jakość różnych typów gleb, wzbogaca glebę przede wszystkim w azot. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Nostrzyk''' ''Melilotus''
|bobowate
|Wiosną.
|Suche i żyzne, siedliska ruderalne.
|Korzeń sięga do 1,5m w głąb ziemi.
|brak danych
|Odstrasza gryzonie w uprawach polowych.
|0,2kg/100m2
|Po kilku miesiącach.
|Gatunek bardzo odporny na suszę. Roślina jednoroczna lub dwuletnia (N.biały). Osiąga 1m (N.żółty) do 1,5m (N.biały) wysokości. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Peluszka - groch polny''' ''Pisum sativum''
|bobowate
|Wczesną wiosną (od marca do kwietnia) jako przedplon -  wymaga niskich temperatur do kiełkowania.
|Lubi podłoża średnio ciężkie, przepuszczalne.
|Uprawa 100m2 dostarczy do gleby ok. 110kg suchej masy, 2,6kg azotu, 0,8kg fosforu, 1,3kg potasu.
|brak danych
|b.d.
|1,4kg /100m²
|Po 2-3 miesiącach po siewie.
|Oprócz azotu, dostarcza także bardzo duże ilości fosforu. Gatunek jest odporny na niskie temperatury. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Seradela''' ''Ornithopus L.''
|bobowate
|Od kwietnia do połowy sierpnia.
|Nadaje się na wszystkie gleby, zwłaszcza na kwaśne, słabe i piaszczyste.
|Uprawa 100m2 dostarczy do gleby ok. 103kg suchej masy, 2,2kg azotu, 0,6kg fosforu, 2,5kg potasu.
|brak danych
|Poprawia stan fitosanitarny gleby.
|0,5kg /100m²
|b.d.
|b.d. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Wyka siewna''' ''Vicia sativa''
|bobowate
|Od maja do września.
|Nadaje się do każdego typu gleby, ma dość duże wymagania glebowe.
|b.d.
|brak danych
|b.d.
|0,5-1,3kg /100m² Wykę ozimą należy siać nieco gęściej
|Jesienią wykę jarą lub wiosną wykę ozimą.
|Ma głęboki system korzeniowy i wytwarza dużo masy zielonej, wzbogaca glebę głównie w azot. Osiąga do 80 cm, posiada wiotkie łodygi. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Wyka kosmata''' ''Vicia sativa''
|bobowate
|Od maja do września, możliwy siew ozimy.
|Nadaje się do każdego typu gleby, ma mniejsze wymagania glebowe i lepiej znosi suszę, niż w.siewna.
|b.d.
|brak danych
|b.d.
|0,5-1,3kg /100m² Wykę ozimą należy siać nieco gęściej
|Jesienią wykę jarą lub wiosną wykę ozimą.
|Wytwarza dłuższe pędy od wyki siewnej (do 150cm), ale posiada pokrój pokładający się. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Gorczyca biała''' ''Sinapis alba''
|kapustowate
|Od marca do września.
|Nadaje się na wszystkie gleby, zwłaszcza na słabsze i piaszczyste.
|Uprawa 100m2 dostarczy do gleby ok. 100kg suchej masy, 1kg azotu, 0,5kg fosforu, 1,5kg potasu.
|Utrudnia kiełkowanie chwastów.
|Hamuje rozwój nicieni, drutowców oraz poprawia stan fitosanitarny gleby.
|0,15-0,3kg /100m²
|Po 2-3 miesiącach po siewie.
|Wytwarza bardzo dużo masy zielonej. Ogranicza zachwaszczenie. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Rzodkiew oleista''' ''Raphanus sativus''
|kapustowate
|b.d.
|b.d.
|Bardzo głęboko korzeni się rozluźniając głębsze warstwy.
|Utrudnia kiełkowanie chwastów - dobrze zacienia glebę.
|Hamuje rozwój nicieni, drutowców, są także dostępne odmiany, które ograniczają rozwój mątwika burakowego.
|0,25–0,3kg  /100m²
|b.d.
|Wykształca długi korzeń palowy, głęboko spulchnia i napowietrza glebę. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Facelia błękitn''' ''Phacelia tanacetifolia''
|ogórecznikowate
|Od marca do połowy sierpnia.
|Różne typy.
|b.d.
|Hamuje rozwój chwastów.
|b.d.
|0,1-0,16kg /100m²
|Po ok. 2- 3 miesiącach.
|Wytwarza bardzo dużo masy zielonej. Osiąga do 80 cm wysokości. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Gryka''' ''Fagopyrum L.''
|rdestowate
|Kwiecień-maj.
|Żyzne, próchnicze, lekkie i średnio-ciężkie. Podłoża suche oraz podmokłe są nieodpowiednie.
|b.d.
|Ogranicza zachwaszczenie i kiełkowanie nasion chwastów.
|Hamuje rozwój nicieni, rolnic i pędraków.
|0,6-1,2kg /100m²
|b.d.
|Gryka tatarka jest odporniejsza na chłody i ma silniejszy wzrost, niż gryka zwyczajna. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Rzepik''' ''Agrimonia L.''
|różowate
|Od marca do września.
|Nadaje się na wszystkie gleby, zwłaszcza na słabsze i piaszczyste.
|b.d.
|Ogranicza zachwaszczenie i występowanie szkodników.
|Hamuje rozwój nicieni, drutowców oraz utrudnia kiełkowanie chwastów.
|0,15-0,3kg /100m²
|b.d.
|Wytwarza bardzo dużo masy zielonej. Wytrzymały na niskie temperatury. 

|- style="background-color: Honeydew; border: solid 1px; margin:40px"
|'''Żyto zwyczajne''' ''Secale cereale''
|wiechlinowate
|Wysiew we wrześniu - siew ozimy.
|Nadaje się na słabsze gleby.
|b.d.
|Hamuje rozwój chwastów.
|b.d.
|1,8-2kg /100m²
|Wiosną.
|Dostarcza składników pokarmowych i produkuje sporo biomasy.  Polecane w mieszankach z roślinami motylkowymi, najlepiej z wyką ozimą. 

|}

=Przykładowe mieszanki nawozów zielonych=

Siew - '''marzec, gleby średniozwięzłe''': gorczyca + peluszka lub bobik + facelia; rozdrobnienie i płytkie przyoranie po 2-3 miesiącach.

Siew - '''maj/czerwiec, gleby średnie''': koniczyna łąkowa lub łubin + gryka + niski słonecznik lub aksamitka; rozdrobnienie i płytkie przyoranie sierpień/wrzesień

Siew - '''wrzesień, słabsze gleby''': żyto + wyka kosmata (1-1,2kg + 0,5-0,7kg/100m2); rozdrobnienie i płytkie przyoranie wiosną - najpóźniej do połowy maja.

'''Mieszanka uniwersalna (pod symbolem handlowym MP-1), siew kwiecień - lipiec (do połowy sierpnia)''':  Gorczyca biała 45% + Rzodkiew oleista 40% + Gryka 10% + Facelia błękitna 5 % (0,25-0,30 kg/100m2) - mieszanka szybko rosnąca, do rozdrobnienia i przyorania po ok. 3 miesiącach

'''Mieszanka na poplon wiosenny, siew kwiecień - maj''': łubin wąskolistny 40% + wyka siewna 40-45% + słonecznik 15-20% 
Wyka, która daje najwięcej masy zielonej, jednak potrzebuje roślin po których może się piąć, stąd połączenie z łubinem / słonecznikiem. Po ok. 3 miesiącach do rozdrobnienia i przyorania.

'''Przykładowe poplony letnie do I poł. sierpnia:'''
# Fasola szparagowa 100% -na strąki, rośnie do przymrozków, pozostawia azot i zagłusza chwasty, zostawiam do przekopania na zimę.
# Gorczyca 100% rośnie początkowo powoli, potem rośnie szybko i kwitnie, daje dużą masę i zagłusza chwasty, nie przemarza tak łatwo i może zostawiać nasiona-chwast na wiosnę- po kwitnieniu, najlepiej najpierw skosić i potem przekopać na zimę.
# Na słabsze gleby, można zmieszać gorczycę np: z łubinem żółtym po 50%, aby wzbogacić ziemię w azot .
# Gryka i Łubin żólty (na lżejsze gleby) lub Łubin wąskolistny (na cięższe gleby) - po ok.50% w rządkach lub mieszanka,
Gryka: szybko rośnie, długo kwitnie i wydaje nasiona, ale łatwo przemarza (na siew można zebrać nasiona lub kupić kaszę gryczana nie prażoną), - zwalcza pędraki,
Łubin żółty: daje azot i więcej masy niż gryka, z początku rośnie wolno (wąskolistny rośnie szybciej), potem szybciej i kwitnie, ale nie przemarza tak łatwo jak gryka, zostawiam do przekopania na zimę. Uzupełniają się, bo najpierw rośnie gryka potem przerasta ją łubin.

Wszystkie letnie poplony kwitną dając pożytek pszczołom, na jesień.


Komponując mieszankę wg gleby i terminu wysiewu, należy zmniejszyć normę wysiewu proporcjonalnie każdego ze składników


== Rozwinięcie tematu poprawy jakości gleby: ==
* http://www.winogrona.org/forum/post240586.html#p240586
* http://www.winogrona.org/forum/watki-przeniesione/wymiana-gleby-w-ogrodzie-t13867.html
* https://www.best4soil.eu/


==Zestaw filmików dot. zdrowotności gleby==
https://www.youtube.com/playlist?list=PLBW9RvjqRHrtCEQDz-0YPMYlV9mMNueEP


...c.d.n.


Wykorzystane materiały dostępne w internecie, m.in.:
* https://www.best4soil.eu/
* Wikipedia





[[Kategoria:Artykuł]]

Dodała: [[Użytkownik:Kuneg|Kuneg]]